Poranki z przedszkolakami potrafią wyssać z nas ogrom energii i są prawdziwym testem naszej cierpliwości. Zazwyczaj wiążą się z pośpiechem,
📌Kiedy dziecko po raz kolejny powtarza, że czegoś chce, czasem z automatu odpowiadamy: “Ja też wiele rzeczy chcę” lub “A
Dziecko, które zaczyna się śmiać lub uśmiechać w sytuacji, kiedy jesteśmy zdenerwowani jego postępowaniem, potrafi wyprowadzić nas z równowagi. Dzieje
– I znów nie dotrzymujesz umowy! – mąż woła zdecydowanym tonem do naszej córki. – No, ale zostały mi dwie
Wielu dorosłym porozumienie z partnerem kojarzy się z ostatecznym zachęceniem drugiej osoby do przyjęcia własnego spojrzenia na daną kwestię, pragnieniem
Biedne te nasze ciała z zablokowaną w dzieciństwie emocją złości, napierającą na gardło. Trudno nam dziś mówić i wyrażać sprzeciw,
– Mamo, chcę nowe lego. Mam swoją kaskę – rzuca mój niespełna 4-letni syn. – Ooo, a jakie lego ci
Wśród wielu dorosłych wciąż obecne jest przekonanie o tym, że dzieciom nie wolno płakać i się „mazać”, bo płacz jest
Córka wraca ze szkoły. Rozdrażniona wchodzi do mieszkania, rzuca plecak i kurtkę na podłogę, myje ręce i kładzie się na
Kłótnie na temat różnic w podejściu do dziecka zdarzają się zapewne każdej parze. Ważne, aby się w nich nie zapętlać,
Podczas świątecznych spotkań z rodziną wydarza się zapewne wiele dobrych i ciepłych momentów, które warto dostrzec i docenić. Czasem wkradają
Myślę, że nic nie przeraża i nie zasmuca tak bardzo, jak pozostanie obojętnym wobec krzywdy drugiego człowieka. I mimo że
Tuż przed wyjściem do parku. – Ja chcę to! – woła synek i wyciąga z szafy płaszcz ze skrzydłami anioła,
Zmęczenie i poczucie niemocy czasem tak bardzo dają nam się we znaki, że nie mamy możliwości, aby prowadzić z dziećmi
Leżymy z córką na kanapie, przytulamy się i rozmawiamy o temacie, który niejednokrotnie wpędza nas (rodziców) w stan poirytowania i
– Nic mi nie wychodzi! – rzuca moja córka, drąc kolejną kartkę papieru podczas malowania farbami. – Co masz na
“Ty i te twoje bezstresowe wychowanie! Zobaczysz, co z niego wyrośnie!” – powiadają przeciwnicy rodzicielstwa pełnego empatii i emocjonalnej świadomości.
Nagradzanie dzieci materialnymi rzeczami nie wzmacnia motywacji dzieci do nauki i działania (wbrew pozorom), ani nie pomaga dzieciom trwale zapamiętywać,
Od dziesięcioleci słyszymy te same powiedzenia typu: „Dzieci i ryby głosu nie mają”, „Wszystko jest kwestią organizacji”, „Złość piękności szkodzi”.
Od dziesięcioleci słyszymy te same powiedzenia typu: „Dzieci i ryby głosu nie mają”, „Wszystko jest kwestią organizacji”, „Złość piękności szkodzi”.
Kiedy dziecko zrobi coś, czego nie chcieliśmy, często odpalają się w nas różne programy i przekonania typu: “Musi dostać karę,
Zamiast dawać rady innym rodzicom, pytajmy o ich zdanie na dany temat i sprawdzajmy, jak możemy pomóc. To wystarczy. Oto
W trudnych emocjach niełatwo powstrzymać się oceniających komentarzy i rozkazujących komunikatów. Niestety długofalowo zniechęcają one dzieci do współpracy z nami
Każdy z nas może odczuwać inaczej. W związku z tym bardzo ważne jest, aby nie zaprzeczać temu, co czuje dziecko,
Kiedy dziecko robi coś, czego nie chcemy, najchętniej dalibyśmy mu karę, aby natychmiast przestało. I oczywiście przestraszenie dziecka nauczką, mogłoby
Nie chcemy, aby nasze dzieci biły, szczypały, kopały i gryzły, jednak te działania najczęściej NIE są wybierane przez dzieci celowo
Kiedy dzieci biją, wyzywają i popychają, w złości i poczuciu bezradności kierujemy do nich przykre i oceniające słowa, które stają
Kiedy straszymy dzieci, zapamiętują one głównie lęk przed określonym działaniem, a to nie służy dobrze ich rozwojowi. Boją się wówczas
Często mówimy o tym, że mamy więcej cierpliwości i zrozumienia dla swoich dzieci, niż partnerów. Wkurza nas bowiem poziom umiejętności
W naszym języku wciąż królują określenia i zwroty, które nic nie znaczą dla dziecka, ponieważ są dla niego abstrakcyjne i
Zawstydzanie dziecka i wypowiadanie do niego mocnych słów typu: “Śmierdzisz!”, “Zrób coś ze sobą, bo nikt cię nie będzie chciał!”,
Kiedy dzieci wykrzykują do nas przykre słowa, robi się nam często bardzo trudno. Czujemy żal i smutek; złość i lęk.
Kiedy dzieci krzyczą do nas przykre słowa, obok trudnych wspomnień otwierają się w nas także granice. Im mimo że wiemy,
Najczęściej zupełnie nieświadomie mówimy do swoich dzieci w taki sposób, który zniechęca je do siebie nawzajem. Pokazuje zwłaszcza starszemu dziecku,
Przez lata karcono nas za popełnianie błędów, więc dziś automatycznie zdarza się nam robić to samo wobec siebie i innych,
– Mamo, ja chcę usmażyć ostatniego placka! – woła moja 9-letnia córka. – Pewnie, proszę. Asekurować cię, czy chcesz działać
Tego nie wolno, tamtego nie wolno, a dziecko wciąż robi swoje. „Jak grochem o ścianę” – twierdzimy i wciąż powtarzamy
Pośpiech towarzyszy większości z nas niemal każdego dnia. Ponieważ dzieci mają zupełnie inne poczucie czasu, niż dorośli, dla nich pośpiech
Chyba każdy rodzic chciałby, aby jego dziecko chętnie się dzieliło, a co za tym idzie nie generowało stresujących sytuacji w
Córka wraca z zajęć dodatkowych w kiepskim nastroju. To się niemal nie zdarza, więc jestem ciekawa, co się stało. Trudny
Dzieci doświadczają na co dzień całej gamy emocji i zdarzeń, a także słyszą o sobie różne rzeczy zarówno od nas,
Od pewnego momentu dzieci przebywają w różnych miejscach i środowiskach. Budują relacje z nowymi osobami, co niejednokrotnie wzbudza w nas
Zakupy z dzieckiem, ponieważ niejednokrotnie konieczne do zrobienia właśnie we dwoje, potrafią przysporzyć nam wielu trudnych emocji i wprawić nas
Nasze niewspierające myśli o sobie potrafią wciągnąć nas, rodziców, w spiralę niekończących się obelg rzucanych w swoją stronę i ciążących
Ponieważ przez lata słyszeliśmy, że płacz i krzyk dziecka są oznaką krnąbrności, słabości i manipulacji, dziś, często automatycznie reagujemy na
Kiedy nam na czymś zależy i na różne sposoby prosimy o to dziecko, a jemu trudno jest wejść z nami
Wciąż dużo się od nas wymaga. Mamy być silne i dzielne. Uśmiechać się nawet wtedy, kiedy jest trudno i działać
Są takie sytuacje i mają one miejsce także w czasie świątecznych spotkań z rodziną, że na naruszające nas uwagi i
Kiedy podczas rodzinnych spotkań słyszymy nieprzyjemne dla nas pytania i uwagi, nieraz mamy ochotę wybuchnąć na rozmówcę lub odpowiedzieć mu
Kiedy ktoś odtrąca nasze dziecko, zwykle reagujemy złością albo smutkiem, które mogą wiązać się z naszymi własnymi doświadczeniami. Wewnętrznymi wspomnieniami
Córka powiedziała do brata, że jest “głupim bobkiem”. Zrobiła to w złości. Gdy zdała sobie sprawę z tego, że sprawiła
Każdy z nas chciałby, aby jego dziecko było szczęśliwe dziś i w przyszłości. Wyrosło na silnego, mądrego i zaradnego dorosłego.
Wszyscy chcielibyśmy, aby nasze dzieci były silne psychicznie; wierzyły w to, że są wartościowe i dobrze radziły sobie z wyzwaniami
Małym dzieciom trudno jest zrozumieć, czego od nich chcemy, gdy mówimy im, że mają czegoś po prostu nie robić. Dlatego
W naszej kulturze języka często (nad)używa się pewnych słów, nie rozumiejąc ich znaczenia, a także nieustannie powtarza się skostniałe komunikaty,
Kiedy dziecko krzyczy, często automatycznie je uciszamy i sami zaczynamy podnosić na nie głos. Wówczas rozpętuje się gwałtowna burza, w
Powtarzanie dziecku sto razy tego samego komunikatu potrafi odebrać nam resztki zasobów i cierpliwości. Każdy z nas chciałby pewnie uzyskać
Dzieci wypowiadają mocne i nieprzyjemne słowa wówczas, kiedy coś je przerasta i „nie radzą” sobie z tym, co przezywają. Ponieważ
Aby być dla dziecka prawdziwym autorytetem, czyli kimś, kogo dziecko szanuje i kogo pragnie naśladować, NIE należy być wobec niego
Kiedy dziecko zrobi coś “niewłaściwego” i wyrazi swoje emocje poprzez płacz, dorosłym przychodzi czasem do głowy, aby posłać je do
Kiedy dzieci “marudzą” i “pojękują” oznacza to, że sobie z czymś nie radzą (a raczej radzą sobie najlepiej, jak potrafią)
Dziecięce napady złości i niezadowolenia potrafią dać się we znaki każdemu z nas. Nie ma się czemu dziwić. Po pierwsze
Dzieci wołają nas najczęściej wtedy, kiedy potrzebujemy coś zrobić albo przez chwilę odpocząć. Nie robią tego jednak po to, aby
Kiedy widzimy, że dziecko narusza nasze lub czyjeś granice, nieraz rzucamy do dziecka automatyczne komunikaty, typu: “Co ty wyprawiasz?”, “Uspokój
Dzieci słyszą od innych dorosłych różne słowa i komunikaty, którymi nie zawsze chcemy karmić swoje pociechy. Co jednak począć, gdy
W silnych emocjach, poczuciu zmęczenia, czy bezradności każdemu z nas zdarzyło się powiedzieć do dziecka coś, czego nie chcieliśmy i
Jako rodzice chcemy, aby nasze dzieci wzrastały w sile i odwadze. Potrafiły dobrze radzić sobie z trudnościami i z otwartością
W poczuciu rodzicielskiej bezradności, zmęczenia i przytłoczenia często zdarza nam się powiedzieć coś, czego później żałujemy. To zrozumiałe, nikt z
Jeśli próbujemy zachęcić dzieci do współpracy, denerwując sięi nieustannie podnosząc na nie głos, to musimy liczyć się z zupełnym niepowodzeniem.
Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci potrafiły odnaleźć się w trudnych sytuacjach i przeprosić druga osobę, kiedy ją zranią i naruszą
Jeżeli chcemy, aby nasze dzieci wyrastały w zdrowym poczuciu, że są wartościowe i poradzą sobie z różnymi trudnościami, mamy za
o, w jaki sposób mówimy do dzieci, gdy jedzą posiłek, wpływa na ich zainteresowanie jedzeniem i chęć poznawania nowych smaków,
W naszej kulturze wciąż istnieją pewne przekonania, które bardzo niekorzystnie wpływają na nasz sposób postępowania wobec dziecka i jego rozwój.
Wiem, że czasem trudno jest się powstrzymać przed ostrą odpowiedzią na niewspierające uwagi ze strony innych, zachęcam jednak, aby próbować
Ile razy zdarzyło Ci się usłyszeć…: „No przy mnie był taki spokojny, a przy Tobie od razu się złości i
Słowa, które wypowiadamy, mogą ranić dzieci i stać się ich wewnętrznym głosem na całe życie. Dlatego tak ważne jest, aby
Wymaganie od dzieci, aby były grzeczne (czyli najczęściej nie wyrażały swoich emocji i nie płakały, ale robiły to, co się
Każdemu z nas zdarzy się czasem wejść w utarty schemat i powiedzieć do dziecka coś, czego nie chcemy. Możemy jednak
Każdy z nas chciałby chwili spokoju w sytuacji, gdy rozmawia z drugą osobą przez telefon, czy na żywo. Niestety zazwyczaj
Kiedy dziecko wierci się podczas posiłku, odrabiania lekcji, czesania go, czy zakładania mu kurtki, rodzice zwykle reagują poirytowaniem. Wymagają od
Pewna kobieta na placu zabaw mówi do swojej wnuczki: -Zobacz, Klarunia, jak chłopczyk się ładnie bawi. Dziewczynka sypie piaskiem, biega
Dzieci uczą się przez działanie, chcą próbować nowych rzeczy i eksplorować świat. Komunikaty typu: „Uważaj!”, „Mówiłam, że tak będzie”, „Jesteś
Każdy rodzic chciałby, ale jego dziecko z nim współdziałało i bez słowa sprzeciwu wypełniało różne zadania i prośby. Ponieważ współczesny
Dziecko zachowuje się „źle” wówczas, kiedy źle się czuje. Jeśli chcemy, aby zachowywało się “lepiej”, najpierw mamy pomóc mu lepiej
Kiedy jesteśmy zmęczeni i potrzebujemy chwili przerwy od dzieci, włączają się w nas dość prymitywne odruchy i nerwowe reakcje. Wypowiadamy
W naszej kulturze przyjęło się, że facet ma być twardy, a raczej uchodzić za twardziela, nie płakać i się nie
Powtarzanie dzieciom tego samego sto i więcej razy potrafi dać się we znaki każdemu z nas. To zrozumiałe, że chcielibyśmy
Dzieci płaczą, gdy źle się czują i potrzebują wsparcia bliskich sobie dorosłych; gdy ich ważne potrzeby nie zostały zaspokojone i
Rozmowa z 11-letnią dziewczynką, która bywa ostatnio rozdrażniona i wybuchowa. Nie chce współdziałać, ani dzielić się tym, co u niej.
Kiedy dorosły, blisko którego jesteśmy, doświadcza trudnych emocji, denerwuje się i jest dyskomforcie, nie zawsze wiemy co zrobić, aby mu
Zapraszam Was bardzo serdecznie do zapisania się na listę zainteresowanych moim nowym audiobookiem, który będzie dostępny dla Was już w
W czasie, kiedy najszybciej i najbardziej efektywnie chłonęliśmy pewne wzorce i umiejętności, większość z nas nie miała okazji, aby nauczyć
Kiedy dziecko wpada w złość, niejednokrotnie zaczyna bić, kopać, rzucać różnymi przedmiotami. To dość naturalny i instynktowny sposób rozładowania złości
Kiedy dziecko bije, zwykle się denerwujemy i czujemy się zakłopotani. Nieraz interpretujemy zachowanie dziecka jako jego “złośliwą” naturę lub jako
Istnieje ogromna różnica pomiędzy tym, kiedy wykrzykujemy swoją złość na głos, wołając np.: „O rany! Ale jest mi trudno tego
Dzięki badaniom neurobiologicznym i neuropsychologicznym wiemy już, że dziecko, które płacze, potrzebuje wsparcia życzliwego dorosłego. I mimo że czasem trudno
Rodzice często pytają o to, co robić, aby przeżyć święta w spokojny i przyjemny sposób oraz jak poradzić sobie w
Zobaczenie drugiego człowieka i uświadomienie sobie, co może leżeć u podstawy jego zachowania, pomaga często poczuć się spokojniej i pewniej
Kiedy dziecko nieustannie powtarza komunikat: “Nudzi mi się”, często rodzą się w nas trudne uczucia i emocje. Nieraz się denerwujemy,
Po trzech godzinach porannej, intensywnej zabawy obfitującej w radosne okrzyki, synek wyszedł z tatą na spacer. Jak tylko drzwi się
Dzieci nie zawsze zachowują się tak, jakbyśmy tego chcieli i jak nam się podoba. Niejednokrotnie mamy więc poczucie, że postępują
Dzieci trudno jest niekiedy zachęcić do ubrania się przed wyjściem na zewnętrz, posprzątania po zabawie / w swoim pokoju, nauki,
Łatwiej zaakceptować i przyjąć dziecko takie, jakie jest, gdy przejawia łagodniejsze cechy; jest spokojne i bardziej pogodne, wdzięczne i przewidywalne.
Wiele konfliktów ma swoje źródło w braku wzajemnego zrozumienia się. Najczęściej odpowiedzialne za to są nasze myśli, a konkretnie sposób,
Wpędzanie siebie i innych w poczucie winy jeszcze nikomu w niczym nie pomogło. Nie pozwoliło być dla siebie dobrym, ani
O ile potrafimy przyjąć, że dzieci płaczą, biją i tupią w złości, kiedy im czegoś odmawiamy albo się na coś
Dzieci wyrażają swoją złość wielokrotnie w ciągu dnia/tygodnia i robią to na wiele różnych sposobów. Czasem krzyczą i płaczą; rzucają
Mimo że sporo wiemy już na temat zdrowego rozwoju dziecka w różnych obszarach i ufnej więzi z nim, istnieją dorośli,
Ponieważ temat wojny w Ukrainie jest w większości z nas bardzo żywy, istotnie dotyka on także nasze dzieci. I niezależnie
To, co dzieje się w Ukrainie, wywołuje w nas bardzo trudne uczucia i emocje, w tym żal, smutek, lęk, przerażenie,
Wielu rodziców zastanawia się nad tym, w jaki sposób rozmawiać z dziećmi o sytuacji, która ma miejsce w Ukrainie? Czy
Jako dzieci niejednokrotnie słyszeliśmy od bliskich sobie dorosłych przykre i niewspierające komunikaty. Nie dziwi więc fakt, że stały się one
W dzieciństwie i okresie dorastania nieraz słyszeliśmy komunikaty typu: “Nie płacz, przecież nic się nie stało!”, “Bądź grzeczny i przestań
Kiedy dziecko jest w stresie i napięciu, nieraz trudno jest mu samodzielnie sobie z nimi poradzić. Wprawdzie posiada ono wielką
Dorosłym często wydaje się, że przemoc wobec dziecka wiąże się wyłącznie z używaniem siły fizycznej wobec niego np. biciem go,
Dzieci zazwyczaj boją się zastrzyków i pobierania krwi. Nic więc dziwnego, że zanoszą się płaczem, zanim jeszcze trafią do gabinetu
Miłość do dziecka jest dla nas – rodziców czymś tak naturalnym, że raczej rzadko zastanawiamy się nad tym, jaka ona
Nasze myśli potrafią wprowadzić nas w stan bardzo przykrych emocji, a tym samym gorszego nastroju i niższego poczucia własnej wartości.
Jako rodzice mierzymy się na co dzień z wieloma wyzwaniami i jesteśmy przeładowani sporą ilością różnych obowiązków. Trudno jest nam
Kiedy dziecko zachowuje się w męczący dla nas sposób, często wydaje nam się, że “robi nam na złość”, “przesadza”, “wymyśla”
Każdy z nas chciałby być doceniany i zauważany przez innych. Niemal codziennie oczekujemy od swoich najbliższych, że nas dostrzegą, obdarzą
Dużo mówi się dziś o tym, aby nie zostawiać dzieci samym sobie w płaczu oraz z trudnościami, z jakimi mierzą
Dzieci komunikują swoje trudne emocje i przykre przeżycia przez płacz. Nie potrafią wyrażać tego, co czują i czego doświadczają w
Kiedy dzieci wykrzykują do nas przykre słowa, zwykle bardzo się denerwujemy. Czujemy złość, smutek, strach, zakłopotanie, wstyd, zniechęcenie itd. Nie
ażdy z nas chciałby budować trwałe i serdeczne relacje z innymi. Czuć się dobrze w czyimś towarzystwie i tworzyć przyjemną
Każdy z nas chciałby być traktowany z szacunkiem i ze zrozumieniem. Niezależnie od sytuacji w jakiej się znajdujemy, wszyscy potrzebujemy
Z ostatniego postu dowiedzieliście się, dlaczego nie warto mówić dziecku źle o drugim rodzicu. Dziś podpowiem Wam, jak rozmawiać z
W sytuacjach pełnych złości i stresu często zdarza się nam mówić do dziecka źle o drugim rodzicu. Oczywiście okoliczności, które
Czasem radosne i przyjemne chwile w Święta przeplatają się z trudnymi i przykrymi. To naturalne. Święta są nie są wolne
Zazdrość jest naturalnym i ważnym uczuciem. Wspaniale, jeśli staje się dla nas bodźcem do życzliwego działania, realizowania własnych planów, czy
Kiedy spędzamy świąteczny czas w większym kręgu, często spotykamy się z różnymi podejściami do rodzicielstwa, dzieci, relacji i komunikacji. Niejednokrotnie
Moje dzieci bawią się od rana w „chowanego”. Córka kryje się w szafach i za drzwiami, a młodszy brat jej
Kiedy słyszymy komentarze w stylu: „Ojej, jak Ty źle wyglądasz”, „Jakaś ty chuda”, „Przytyło się, co? itp., często wywala nas
Kiedy ktoś z bliskich, czy znajomych zadaje nam męczące i często niestosowne pytania, rodzi się w nas dużo trudnych emocji.
Wielu rodziców zastanawia się nad tym, kiedy najlepiej zdecydować się na drugie, czy kolejne dziecko, co należy wziąć pod uwagę
Kiedy dzieci w złości wykrzykują do nas różne przykre słowa, odbieramy to zwykle bardzo personalnie. To naturalne – nikt z
Ponieważ wiemy już, że pozostawianie dziecka samemu sobie w płaczu i silnych emocjach, nie wspiera jego rozwoju, trudno jest nam
Liczne badania neurobiologiczne i neuropsychologiczne wykazują, że dzieci uczą się najszybciej i najbardziej efektywnie (czyli są w stanie wykorzystać daną
Kiedy dziecko płacze i przeżywa silne emocje, w jego mózgu zostaje zablokowane wydzielanie substancji chemicznych gwarantujących spokój i dobre samopoczucie.
„A mój Staś zasypiał sam od pierwszego dnia i przesypiał całą noc”, „My z Wojtkiem swietnie się dogadujemy i S
Każdy z nas chciałby zostać uważnie wysłuchany i zrozumiany przez swoich partnerów/swoje partnerki. Być może nie zawsze łatwo jest nam
Często wydaje nam się, że przekonywanie innych dorosłych do swojego podejścia, czy swojej racji, sprawi w końcu, że zechcą się
Ponieważ w dzieciństwie i okresie dorastania słyszeliśmy często komunikaty typu: „Nie przesadzaj. Nie ma się czego bać.”, „Przestań się mazać”,
Każdy z nas chciałby dobrze dogadywać się ze swoim dzieckiem. Pragnie je zrozumieć, zostać usłyszany i uwzględniony w różnych sytuacjach.
Ponieważ przez wiele lat uczono nas, że należy poświęcać się innym, niezależnie od tego, czy mamy na to siłę i
Poranny pośpiech jest trudny zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Wyzwala dużo napięcia i powoduje nieprzyjemne sytuacje, dlatego tak ważne
Kiedy ktoś nas rani i sprawia nam przykrość, często nie wiemy jak się zachować. Co zrobić i powiedzieć, aby zadbać
Jak zadbać o siebie, kiedy wiecznie spędzamy czas z dzieckiem i pracujemy na „kilka” etatów, a tym samym nie mamy
Ponieważ w dzieciństwie i okresie dorastania rzadko pokazywano nam, jak umiejętnie obchodzić się z intensywną złością i zatrzymywać się w
Tego dnia brakowało mi mocy. Spałam może 3 godziny (maluch miał trudną noc), dostałam miesiączki, a w ciągu dnia wydarzyło
Nikt z nas nie lubi być zmuszany do rozmowy. Kiedy coś jest dla nas w danej chwili trudne, bardziej niż
Każdy z nas chciałby mieć dobrą relację ze swoim dzieckiem i swietnie się z nim dogadywać. Kiedy jednak to się
Zrozumienie potrzeb partnerki, czy partnera w rodzicielskim świecie pełnym pośpiechu, wielozadaniowości i niepewności, jest nie lada wyzwaniem. Jeszcze większym wydaje
Kiedy dzieci nie mówią nam prawdy, często wydaje nam się, że nas nie szanują; że coś jest z nimi „nie
Kiedy dzieci nie chcą się czegoś podjąć, często wydaje nam się, że robią nam na złość albo są leniwe i
Są dzieci, które nadwyraz silnie rezonują z naszymi uczuciami i emocjami. Często przejmują na siebie odpowiedzialność za nasze trudności i
Większość z nas – dorosłych przyznaje dziś, że w okresie dzieciństwa i dorastania nie miało okazji, aby swobodnie okazywać swoje
💯❗️Właśnie ruszyła przedsprzedaż e-booka do empatycznej komunikacji, na którego czekaliście! 😍🥳 KUP TERAZ I OTRZYMAJ NAGRANIE WEBINARIUM Bardzo się cieszę,
Kiedy nasze dziecko komuś czegoś odmawia, czujemy się najczęściej bardzo niezręcznie. Zawstydzamy się i denerwujemy się reakcją innych i/albo wkurzamy
Inni dorośli potrafią nam czasem dołożyć. Uderzyć w czuły punkt, sprawić przykrość i zranić. Ponieważ przez lata uczono nas, że
Mimo że trudno jest czasem odpowiedzieć innym, że mają przestać coś robić, zwłaszcza, kiedy to krzywdzi nas czy nasze dzieci,
Każdy rodzic chciałby, aby jego dziecko było empatyczne i potrafiło budować konstruktywne relacje; umiało szczerze przeprosić, kiedy i z szacunkiem
Kiedy ktoś odtrąca nasze dziecko w zabawie albo odmawia mu czułości, mamy ochotę rzucić się na niego z przysłowiowymi pazurami,
Najczęściej zwracamy uwagę na nasze dzieci, kiedy robią coś, czego nie lubimy; coś, co narusza nasze granice albo granice innych.
Przygotowuję w kuchni śniadaniówkę dla córki na zajęcia i słyszę jej rozmowę z młodszym bratem: -Przepraszam że na ciebie krzyknęłam,
Często zastanawiamy się nad tym, czy możemy wyrażać przy dziecku swoje emocje, czy raczej je skrywać. Uśmiechać się i udawać,
Kiedy ktoś narusza granice naszego dziecka, nasze, czy innych, możemy na to reagować i nie pozostawać temu obojętni. Forma naszej
Komunikacja z innymi dorosłymi bywa trudna i pełna wyzwań. Nie zawsze wiemy, jak się w niej odnaleźć, co powiedzieć, aby
Przygotowanie dziecka do pobrania krwi, czy innego podobnego zabiegu bywa wymagające i stresujące, zarówno dla dziecka, jak i nas –
Czasem wystarczy powiedzieć dziecku: „STOP”, „Nie lubię tego”, „Nie chcę, abyś tak robił/-a”, ale to może być też za mało.
Mamo, nigdy już nie pójdę do cioci. -Ooo, słyszę, że coś tam się wydarzyło niefajnego, co? -Bo ciocia mówi: „Musisz
Odpuszczanie kojarzy nam się najczęściej z zaniedbywaniem różnych obowiązków, egoizmem i generalnym brakiem rozwoju. Przez lata wmawiano nam i wciąż
Dzieci biją, kapią i mówią do nas przykre rzeczy, kiedy mają w sobie dużo napięcia i trudnych emocji, z którymi
Rodzice często mówią o tym, że obawiają się o swoje dzieci i to, jak dużo czasu spędzają one przed ekranami.
Sposób myślenia o sobie istotnie wpływa na nasze samopoczucie i nasz ogólny dobrostan. Kiedy w naszym życiu przeważają trudne i
Dbanie o siebie kojarzy nam się często z przyjemnościami i strategiami, których najczęściej próżno szukać w życiu rodzica. Dlatego tak
Zamiast zawstydzających komunikatów, które odbierają naszym dzieciom chęć do relacji, działania i uczenia się, zawsze proponuję dorosłym bycie blisko swoich
W poczuciu własnej bezradności i bezsilności, kiedy robi nam się niezręcznie i wstydzimy się za swoje dziecko, zdarza się nam
„Nie szanujesz mnie!”, „Potrzebuję więcej wsparcia”, „Ale tu jest bałagan, posprzątaj go!”, „Zrób coś i zacznij bardziej mnie doceniać!”. W
Mówienie o tym, czego chcemy i co jest dla nas ważne w danej sytuacji, czy relacji, wcale nie jest proste.
Umiejętne przekazanie komuś, że się z nim nie zgadzamy i mamy inne zdanie na jakiś temat albo inne doświadczenie w
Relacje z osobami, które są na co dzień obecne w naszym życiu, potrafią być wymagające i dać się nam istotnie
Powrót dziecka do przedszkola, czy szkoły po dłuższym czasie nieobecności, może okazać się dużym wyzwaniem zarówno dla niego, jaki i
Kultura umiejętnego odmawiania dziecku jest obszarem, który nie cieszy się dużą popularnością. I nie ma się czemu dziwić, dziś na
Ponieważ przez lata obserwowaliśmy dorosłych, którzy najczęściej skrywali swoje trudne emocje albo wyrażali je w bardzo intensywny sposób, dziś jako
Dziecięce „ale ja chcę!” i „kupi mi to!” potrafi doprowadzić nas do silnych emocji i wybuchu złości. Dzieje się tak
Jeśli ważne jest dla Ciebie, aby wspierać poczucie własnej wartości swojego dziecka, możesz zatrzymać się przy tym jak reagujesz, kiedy
Ponieważ często kierujemy się niewspierającymi przekonaniami na temat konfliktów i myślimy, że ich ilość i jakość definiuje nas jako rodziców
Nie musimy zgadzać się na wszystko, o co proszą nas dzieci. Jeśli czujemy, że czegoś nie chcemy i coś jest
Ponieważ przez wiele lat uczono nas tego, że trzeba być „grzecznym”, nie należy sprzeciwiać się innym i odmawiać, dziś niełatwo
Rodzice często pytają mnie o to, jak bardzo muszą się starać i być dobrzy w tym, co robią, aby ich
W toku wychowania zwykliśmy przyjmować, że musimy zgadzać się na wszystko, co się do nas mówi i czego się od
Kiedy ktoś zrani nasze dziecko, bardzo często mamy ochotę się na niego rzucić albo nakrzyczeć. Ochronić swoje dziecko przed naruszeniem
Jeśli chcemy konstruktywnie komunikować swoje granice, najczęściej nie wystarczy wypowiedzieć sławetnego: „Nie!”. (Bo to po prostu za mało). Aby dzieci
Kiedy dziecko bije, najczęściej mamy ochotę na nie nakrzyczeć i je skarcić. Docisnąć je i zmusić do przeproszenia. Chcielibyśmy bowiem,
Każdemu z nas zdarza się czasem zranić dziecko. Powiedzieć do niego coś, czego byśmy nie chcieli albo zareagować w sposób,
Jeśli chcemy budować konstruktywne relacje oparte na obustronnym szacunku i zaufaniu, możemy zwrócić uwagę na słowa, które wypowiadamy do siebie
Dbanie o siebie w rodzicielstwie i uczenie się na nowo swoich emocji, które rodzą się w kontakcie z dzieckiem i
Wszyscy chcielibyśmy, aby nasze dzieci czuły się ważne i przez nas kochane, tymczasem codzienność sprawia, że niejednokrotnie wydaje nam, że
Kiedy zakładamy, że dzieci wymuszają i manipulują, skupiamy się na walce z nimi i forsowaniu swoich racji. Przestajemy dostrzegać ważne
Kiedy dzieci zachowują się w trudny dla nas sposób często mamy wrażenie, że robią nam na złość, wymyślają i kombinują
Rodzicielstwo to nie jest bułka z masłem, a codziennie wybory, których dokonujemy, spędzają nam nieraz sen z powiek. Nie zawsze
Krytyka innych ludzi potrafi nas przygnieść, rozzłościć i zdołować. Dodać nam sporo napięcia i doprowadzić nas do przysłowiowego szału. Dlatego
Kiedy dziecko doświadcza złości, często chcielibyśmy, jak najszybciej ją ukrócić. Ponieważ przez lata przyzwyczajano nas do pewnych komunikatów typu: „No
Niezależnie do tego, czy jesteśmy rodzicami jednego czy kilkorga dzieci, możemy uczyć się dbania o siebie i swoje energetyczne zasoby.
Budowanie konstruktywnych relacji z innymi to jedna z najtrudniejszych i najbardziej wymagających umiejętności. Ponieważ wzorce, jakimi dysponujemy i kierujemy się
Wszyscy chcielibyśmy, aby nasze dzieci dorastały w ciepłych i serdecznych relacjach. Darzyły się szacunkiem i zaufaniem. Aby mogło się to
Ponieważ coraz częściej mówi się dziś o zaburzeniach integracji sensorycznej SI (oraz przetwarzania sensorycznego SPD) u dzieci, wokół tematu narosło
Słowa, które kierujemy do innych, mogą nas do siebie zbliżać albo istotnie od siebie oddalać. Mogą nas ranić albo wspierać
To, co może pozwolić dzieciom uwolnić się od wysokiego poziomu napięcia emocjonalnego, którego dzieci doświadczają na co dzień, zamyka się
Świętuję! 🥳😍 Moje dwie kolejne książki dla dzieci (i dorosłych) są już dostępne w przedsprzedaży i możecie je zamawiać np.na
Wszyscy chcielibyśmy, aby nasze dzieci odnosiły się z szacunkiem do innych, potrafiły dostrzec uczucia i emocje drugiego człowieka i podejść
Gdyby w najbliższym czasie zdarzyło Ci się usłyszeć od innych dorosłych: – Nie noś, bo przyzwyczaisz! – Za długo karmisz
-Kochanie, jest już prawie dwudziesta druga. Chciałabym, abyś położyła się spać. Chętnie ci poczytam. Co ty na to? – pytam
Gdybym miała powiedzieć, co sprawia, że dziś czuję się o niebo lepiej, lżej, łagodniej i spokojniej, niż kiedyś, to to
Tak pięknie potrafimy mówić do swoich dzieci i troszczyć się o bliską relację z nimi. Okazywać im czułość, wsparcie i
Jeśli coś czujesz, to znaczy, że to czujesz i to jest OK! Możesz czuć, co tylko zechcesz. Kiedy czegoś potrzebujesz,
Znam wielu dorosłych, którzy uważają, że dzieci robią na złość, próbują wymuszać i manipulować. Tymczasem „trudne” zachowanie dzieci nie świadczy
Wszyscy chcielibyśmy, aby nasze dzieci były asertywne, potrafiły zadbać o siebie w trudnych sytuacjach i powiedzieć „nie” każdemu, kto chciałby
– Córeczko, czy możesz podać mi ładowarkę do telefonu, która leży na stoliku obok ciebie? – wołam do W., siedzącej
Wracam z córka z zajęć sportowych, na które bardzo chciała się zapisać. Nie pytam o to, jak było, co robiła
Dbanie o siebie w rodzicielstwie i zaglądanie pod powierzchnię swoich uczuć oraz emocji, które rodzą się w kontakcie z dzieckiem
Tego dnia wstałam totalnie niewyspana i skołowana. Maluch nie spał pół nocy (zęby), a starsza córka obudziła się ze wszystkim
Słowa, które wypowiadamy do naszych dzieci oraz sposób, w jaki do nich mówimy, wpływa na ich poczucie własnej wartości, odporność
Nieustanna złość i żal do siebie za to, że nie udało Ci się postąpić w określony sposób w kontakcie z
Córka wybuchła złością i rzuciła w brata plastikowym klockiem. Zapłakana wybiegła do swojego pokoju. Przyszłam do niej po kilku podskokach
Wracam do domu zmęczona i głodna, po całym dniu (wcześniejszej) opieki nad dwójką dzieci i prowadzeniu intensywnego szkolenia. Zostawiam względnie
Jesteś głodna, córeczko? – Nie wiem. – Jest owsianka i ryż z jabłkami. Co wolisz? – Nie wiem. – Zastanów
Odporność psychiczna dziecka nie ma nic wspólnego z tym, że nie doświadcza ono trudności i niepowodzeń; stresu i sytuacji, które
Kiedy nasze dziecko doświadcza trudnych emocji i napadu złości w miejscu publicznym albo w obecności innych dorosłych, którzy np. nie
Mamo, czemu ten chłopiec cały czas się rzuca i płacze? Nie zdążyłam odpowiedzieć, bo do rozmowy włączyła się siedząca obok
Pewne komunikaty i kryjący się za nimi przekaz wyraźnie przyczyniają się do budowania dobrej relacji z dzieckiem oraz wzmacniają jego
Coraz częściej mówi się o tym, że niskie poczucie własnej wartości dziecka to coś, co znacząco utrudnia mu radzenie sobie
Mamo, czemu ludzie krzyczą na ulicy? – zapytała moja 7-letnia córka. – Bo nie zgadzają się na to, o czym
Każdy z nas chciałby dobrze dogadywać się ze swoimi dziećmi. Tymczasem codzienna komunikacja z nimi przysparza nam sporo trudności i
Jeśli chcemy wesprzeć dzieci w uczeniu się siebie, swoich emocji, granic i potrzeb oraz szacunku wobec innych, mamy przed sobą
Z płynącym z serca zrozumieniem, że nie chcemy krzywdzić, a każde nasze działanie jest próbą zadbania o ważne życiowe potrzeby,
Wstałam o szóstej z lekkim wkur*em i mało przyjemną świadomością, że (znów) mam niewiele czasu na pracę i ogarnianie rzeczywistości,
Kiedyś wmawiano nam, że mówienie „NIE” świadczy o braku kultury i złym wychowaniu. Że miarą naszej wartości jest bycie miłym,
Jeśli nachodzą Cię natrętne myśli o tym, że coś schrzaniłaś i zaniedbałaś, źle zrobiłaś i źle powiedziałaś, pamiętaj proszę o
Pamietam czas, kiedy często wkurzałam się na ludzi, bo bardzo chciałam, aby zmienili swoje podejście do życia i dzieci, a
Lecę od wczoraj na fali totalnej niemocy. Znam ten stan i czuję, że potrwa jeszcze dobry tydzień. Kiedy nie mam
Większość dorosłych zaangażowanych w budowanie relacji z dziećmi nie wyobraża sobie codziennego kontaktu z nimi bez nagród, pochwał czy kar.
To nie jest tak, że kiedy uczysz się empatycznego podejścia do siebie i dziecka, to Twoje umiejętości zamkną się w
Niezależnie do tego, czy jesteśmy rodzicami jednego czy kilkorga dzieci, możemy (na)uczyć się dbania o siebie i swoje energetyczne zasoby.
Złość jest dla nas trudną emocją, której często nie akceptujemy i której się boimy. Nikt nie nauczył nas obchodzić się
W. zrobiła to danie na powitanie taty, po całym dniu jego nieobecności, ale najlepsze jest to, że po 30 minutach
Wiesz, co istotnie poprawiło jakość mojego życia? Widzenie siebie najpierw. Dawniej rzucałam się z mentalnymi pazurami na wszystkich wokół i
Mamo, zrobimy pierniki i będziemy je razem ozdabiać? – Chcesz zrobić je dziś? – No, tak. – Rozumiem, jednak dla
Dlaczego prośby kierowane do dzieci nie działają i jak to zmienić? Zapraszam do obejrzenia nagrania <3 https://www.facebook.com/watch/?v=3333842056663524
Kiedy dziecko w złości postępuje w sposób, który jest dla nas trudny, najczęściej automatycznie je pouczamy i tłumaczymy mu, co
Taki maluszek na boso, jesienią? Oj, zachoruje – rzuca starsza Pani, widząc O. wędrującego po okolicy bez sandałów. – Teraz
Narodziny dziecka i mamy to piękne, ale często także trudne i wyczerpujące doświadczenie. Ciąża i poród, a później towarzyszenie maleństwu
Mamo, dorośli mówią czasem coś, ale widać, że to nieprawda. – Co masz na myśli? – Że mówią inaczej, niż
To, ile razy podniosłaś głos na swoje dziecko, ile razy odmówiłaś mu zabawy, kiedy czułaś się zmęczona; jak wyglądasz i
To, czego dzieci potrzebują po powrocie z przedszkola, domyka się w bliskości i czułym kontakcie z nami, cichej i spokojnej
Stałam tu nad brzegiem Wisły ponad 15 lat temu. Zlękniona, krucha, niepewna. Szukająca celu, siebie i szczęścia. Myślałam wtedy, że
Odpuszczenie nie jest dla mnie o tym, że jestem dla siebie dobra i zatrzymuję się, kiedy padam na twarz, bo
Mamo, chcę zrobić babeczki. – Rozumiem, tylko, że jest już dwudziesta pierwsza i czuję, że to za późno na pieczenie.
Porozumienie bez przemocy nie jest o tym, że ma być zawsze miękko i delikatnie. Ma być prosto z serca i
Proces adaptacji dzieci do przedszkola, ich powrót do żłobka, czy szkoły, bywa dużym i trudnym przeżyciem. W obliczu nowych pandemicznych
Magda, jestem załamana, bo nie mogę praktykować uważności, a wiem, że to ważne i bardzo bym chciała. Jestem szybka i
To, co mówimy do naszych dzieci, ma niebagatelny wpływ na ich sposób postrzegania siebie, myślenia o sobie i innych; na
Antek bawi się z dziećmi na placu zabaw. Nagle w przypływie silnych emocji uderza plastikową koparką młodszego od siebie kolegę.
Zmiana w rodzicielstwie wydarza się przede wszystkim na poziomie podejścia do siebie i swoich dzieci. Ponieważ jednak przez wiele lat
Jedziesz w piękne mazurskie strony na spontaniczny i wyczekany urlop po kilku miesiącach bardzo intensywnej pracy i już po pierwszej
Aż trudno uwierzyć, że to już 7 lat😌❤️Pamiętam ten dzień, jakby wydarzył się wczoraj… Był piękny, choć nastąpił po 41
To nie jest tak, że jak wybrałaś bliskościowe i bezprzemocowe podejście do swojego dziecka, to inni też takie wybiorą. Że
Złość, która rodzi się w kontakcie z dzieckiem i innymi osobami, jest często potęgowana przez niekonstruktywne myśli, które pojawiają się
Miedzy tym, co zostało odkryte i zbadane, nazwane i wypowiedziane, rozciąga się przestrzeń na mowę ciszy i uznania tego, co
Złość jest bardzo silną emocją, z którą my i nasze dzieci mierzymy się każdego dnia. I mimo że sporo wiemy
Marzy mi się świat empatii i otwartości na dialog. Widzenia drugiego człowieka przez pryzmat jego unikalnej historii, uczuć, emocji, granic.
Często w złości mówimy i robimy rzeczy, których nie wybralibyśmy w innej sytuacji. Dzieje się tak dlatego, że złość jest
Stan niemocy, którego często doświadczamy, jest nieprzyjemny, ale może okazać się bardzo użyteczny. Możemy się w nim zatrzymać, wyhamować i
Wchodzę do mieszkania i słyszę krzyk mojego starszego dziecka. Widzę, że W. zamknęła się w pokoju i coś przeżywa, płacze.
Zmęczenie, pośpiech, codzienne rodzicielskie wyzwania oraz nieustanne mierzenie się z zapisanymi w nas wzorcami postępowania, potrafią odbierać wewnętrzną moc i
Ponieważ niemal zawsze uczono nas, aby być posłusznym i nie sprzeciwiać się innym – w szczególności dorosłym – dziś trudno
Zatrzymał mnie ten obraz. Zatrzymał w uważności na to, co we mnie i w nas. W przypomnieniu o tym, że
To, co mówimy do naszych dzieci, kiedy doświadczają trudnych emocji, ma ogromny wpływ na ich sposób patrzenia na siebie i
Stał nad nią i popłakiwał, bo bardzo chciał bawić się pistoletem do kleju (na zimno), z którego W. właśnie korzystała.
To nie jest tak, że kiedy pracujemy nad zmianą podejścia do siebie, swojego dziecka czy partnera i już wiemy, jak
Odpuszczenie sobie wygląda czasem właśnie tak. Na śniadanie były kanapki, na obiad makaron z sosem pomidorowym, a kolacji już nawet
Rok temu o tej porze byłam już po dwóch solidnych obiadach, gofrach, naleśnikach, sałatce warzywnej i kanapkach z pomidorowym hummusem
Najnowszy magazyn Dzieci, a w nim wywiad ze mną o tym, że wszyscy jesteśmy różni i warto tę różnorodność wspierać
Po powrocie W. ze szpitala nadrabiamy ogromne zaległości w relacjach i pracy. Mąż działa w swojej firmie od rana do
Świętuję po cichutku Właśnie skończyliśmy pracę nad kolejną częścią Tosi i Julka, której premiera odbędzie się już 26 sierpnia Kto
Mówiłam dosłownie przez dwie minuty, oglądało nas 2,5 mln osób. Ciekawe, czy te kilka wypowiedzianych słów niesie przekaz, przy którym
Mamo, a wiesz, że jak się zapytasz, jaka jest trawa i ktoś powie, że zielona, to to jest nieprawda? –
Tego dnia wstałam mocno niewyspana i znużona. W ciągu dnia regulowałam się na tyle, ile mogłam, spokojnym świadomym oddechem i
W codzienności rodzicielskiej nieustannie mierzymy się z trudnymi sytuacjami. Ze zmęczeniem, z nasilającym się stresem i intensywnymi emocjami, uczeniem się
Wow, Wika, ale sobie przygotowałaś śniadanie! – rzucam z podziwem i wdzięcznością (bo z niedospania wstać mi się nawet nie
Wychodzę spod prysznica. Jestem rozluźniona i zregenerowana. Widzę, że mąż usypia synka w pokoju dziennym. Wchodzę więc po cichu do
Często pytacie mnie o to, jak udaje mi się łączyć pracę i rozwój zawodowy z domem i dwójką dzieci. Realizować
Z radością i wdzięcznością przedstawiam Wam moje kolejne dziecko 🙏❤️ Oto pierwsza na rynku seria książek dla najmłodszych dzieci, pisana
Dużo się mówi o złości, lęku, samotności. O tym, że jak jest ciężko, to tak właśnie jest. I że warto
– Mamo, pomożesz mi zszyć te kartki? – Kartki? – pytam wybita nieco z rytmu pracy. – Czemu się dziwisz
– Aaaaa! – Nie znoszę Cie, tato! Jesteś najgorszy na świecie – rzuca nasza córka w przypływie złości i wybiega
Ale ja mam zmary🤦🏻♀️😃 Ala nie o tym miało być 😉 Miało być o tym, że kiedy w ciągu dnia
Ten mężczyzna kończy dziś 9 miesięcy. Wzruszam się bardzo, kiedy na niego patrzę, ponieważ wniósł nową jakość do naszego życia.
„Weź się w garść”, „Nie panikuj”, „Myśl pozytywnie”, „Bądź dzielna!”, „Musisz się ogarnąć”, „Nie przesadzaj. Wszystkim jest ciężko”, „Idź pobiegaj,
Kiedy jest mi źle i trudno i zauważam, że moje zasoby empatii i spokoju się kończą, a rozpoznaję to m.in.
W ubiegłym tygodniu piekłyśmy razem z córką bezglutenowe bułeczki drożdżowe. Wypiekanie takich bułek jest trudne i czasochłonne. Wymaga solidnego zaangażowania
Co dzień wieczorem, tuż przed pójściem spać praktykujemy wdzięczność. Rozmawiamy o tym, za co dziękujemy sobie i innym. Ćwiczymy w
Przyszedł czas, w którym niełatwo jest nam się odnaleźć. Często nie wiemy, co robić. Jak postępować i żyć. Co wybierać.
Oto my i nasza siódma rocznica ślubu. Właśnie TAK ją świętujemy. Gdyby nie 👑🦠, celebrowalibyśmy podobnie. Ważne, że w zdrowiu,
– Mamo, o nie! Zapomniałam zabrać swój portfel! – woła moja córka w samochodzie, w drodze na zakupy. – Był
Przeleżałam dziś pół dnia. Pozwoliłam sobie na to. Bez wyrzutów sumienia i poczucia, że marnuję czas, bo to był najbardziej
– Jestem taka zdenerwowana, że mam ochotę powiedzieć kura przez „w”. – Dzięki, że się tym dzielisz. A co cię
Moja sześcioletnia córka w ciągu ostatnich dni, w różnych sytuacjach, bardzo intensywnie i nerwowo się śmiała. Dostawała przysłowiowej głupawki przy
Ma10luch raczkuje i co kilka chwil wdrapuje się – to na moje nogi – to na ręce. Starsza córka próbuje
Kopnęłam tatę! – Wiem, słyszałam wszystko i widzę, że ci z tym trudno. Jesteś rozzłoszczona i wystraszona? – Tak! Nie
Leżysz i nic nie robisz, a obiad nieugotowany?”, „Śpij razem z dzieckiem w czasie jego drzemki, inaczej się wykończysz”, „Nie
Aaaaa! – słyszę krzyk mojego starszego dziecka dobiegający z garderoby. Podbiegam do niej. Drzwi są zamknięte. Pukam. – Co jest
Sprzątasz, gotujesz, robisz zakupy, kąpiesz dzieci, podajesz im posiłki, ubierasz, przebierasz, pielęgnujesz. Ogarniasz swoją pracę, działalność, dokumenty. Wizyty u lekarzy,
Często dotykają nas opinie innych na nasz temat. Nieraz mamy poczucie krzywdy, a czyjeś słowa i czyny włączają w nas
– Hej córeczko. Jak się dziś masz? – pytam moje dziecko kilkanaście minut po tym, jak wstało. – Źle. Nie
Mąż przechadza się z maluchem po hotelowym korytarzu. Nosi, śpiewa, kołysze. Usypianie trwa dobre dwadzieścia minut. W międzyczasie podchodzi starsza
Drodzy! Chcecie posłuchać o kawałku porozumienia bez przemocy w praktyce? 🥰 Zatem podcast już jest. 😍 U cudownie energetycznej Natalii
– Wika, daj mi telefon proszę, czas oglądania minął – rzucam w ferworze zajęć i poczuciu wszechogarniającego mnie zmęczenia. –
– Hej córeczko. Jak się dziś masz? – pytam moje dziecko kilkanaście minut po tym, jak wstało. – Źle. Nie
Niezależnie od tego, gdzie jesteśmy i czego doświadczamy. W co wierzymy i za czym podążamy. Kim jesteśmy. Wszyscy potrzebujemy pokoju,
– Hej, a co u nas tak poważnie? – pytam, wchodząc do domu, po godzinie nieobecności w nim. Mój mąż
Bardzo mnie ta perspektywa wspiera. Wpływa na mnie kojąco i uwalniająco. I to w obu przypadkach. 1️⃣. Przypomina o tym,
Podniosłam głos. Przelało się. Nie starczyło mi cierpliwości, ciekawości i uważności na to, co chciało zakomunikować moje dziecko. – Kochanie,
– Cześć! – rzuca moja córka, wstając dziś w kiepskim nieco nastroju. – Hej, Kochanie! Chcesz się przytulić? – Nie.
– Zobacz jaki efekt uzyskałam? – rzuca moja córka wczoraj wieczorem i pokazuje mi swój nowy obrazek. – O! Pokaż,
Zakrapiam synkowi nos solą fizjologiczną. Nie przepada za tym, ale szczęśliwie udaje mi się zrobić to delikatnie. Po kilku chwilach
Randka była 🥰 i… się skończyła. 😁 Ale dobrze że była. Kiedy wychodzisz z domu z partnerem / partnerką, nagle
W dzisiejszej Gazecie Wyborczej wywiad ze mną. 👩🏻💻 O tym, czym jest presja wobec dziecka i że warto ją odpuścić.
– Córeczko, czekam na Ciebie, stoję przy drzwiach i chciałabym już wyjść. – Zaraz. Czekaj. Szukam czegoś. – A czego?
Moje wyobrażenie dobrego i szczęśliwego życia mocno ewoluowało w ciągu ostatnich piętnastu lat. Kiedyś chciałam mieć duży, pięknie urządzony dom
Starsze dzieci chcą być integralną częścią nowego rodzinnego życia, które wydarza się w chwili przyjścia drugiego (czy kolejnego) dziecka na
– Hej, co porabiacie? – pytam dzieci (7-8 lat) podczas przerwy w jednej ze szkół, z którą współpracuję. – Gramy.
– Mamo, a dzieci w szkole siedzą na ławkach? – Tak, siedzą w ławkach przy stolikach. – Ale ile tak
Przez lata uczono nas skrywania swoich uczuć i emocji. Kazano je tłumić, fałszować, przemilczać, wypierać. Kiedy było nam przykro, nie
– Mamo, a czemu pani tak bardzo krzyczała na tego pana? – Pan zarysował Pani auto. Była zdenerwowana. – No
🎄💓Ode mnie dla Was. 💓🎄 Gdyby w najbliższym czasie zdarzyło Ci się usłyszeć od innych dorosłych: – Nie noś, bo
Tak wyglądałam kilka chwil po powrocie z zamkniętego szkolenia, które dziś prowadziłam. ❤️ Nie było mnie dwie i pół godziny.
Porozumienie bez przemocy, empatyczna komunikacja z dzieckiem, podejście do niego ze zrozumieniem jego uczuć, potrzeb, temperamentu, sposobu postępowania, to NIE
W bliskości, gdzieś między pracą, praniem, sprzątaniem i gotowaniem, zatrzymuję się i troszczę o kontakt ze soba; o własną regulację.
Kiedy jest mi źle i trudno i zauważam, że moje zasoby empatii i spokoju się kończą, a rozpoznaję to m.in.
Jeśli chciałbyś lepiej zrozumieć swoje dziecko, pomóc mu radzić sobie ze stresem i różnymi trudnościami, a jednocześnie zadbać o sferę
– Mamo, nie chce iść do szkoły – mówi przed kilkoma dniami moja córka, wychylając czubek głowy spod ciepłej jeszcze
Mamo, a czemu pani powiedziała, że obrazek synka jest piękny? – Pytasz o tę sytuację z urodzin Zosi? – Tak.
Chodzę dziś od rana za córką i próbuję złapać z nią bliski kontakt. I tak to trochę wygląda, że ona
Wspieram swoje dziecko, kiedy targają nim silne emocje, przytulam je, nazywam to, co się z nim dzieje, podpowiadam, jak radzić
Jeśli chcesz, aby twoje dziecko chętnie dzieliło się z Tobą swoimi emocjami, odczuciami i przeżyciami, otwórz się na niewartościujące
Podejście do dziecka i sposób postępowania wobec niego ma decydujący wpływ na jego rozwój oraz zdrowie psychiczne i emocjonalne przez
Kiedy dziecko przychodzi do Ciebie i mówi o małych rzeczach: złamanej właśnie kredce, kierowcy, który trąbił na psa na przejściu
Moja córka wraca ze spotkania z przyjaciółmi. Z impetem wbiega do mieszkania i zatrzaskuje za sobą drzwi. Zdejmuje kurtę, rzuca
– Mamo, mamo, chłopcy nie pozwolili mi się z nimi bawić. Powiedzieli, że słoń jest ich bazą i nie wpuszczają
Kuba, zgłasza się do mnie mnóstwo rodziców, w większości mam, które pytają, jak dogadać się z mężem/partnerem w kwestii rodzicielstwa.
Wika, gdzie jesteś? – pytam, wchodząc do pokoju córki. Cisza. – Kochaaaanie, gdzie jeeeesteś? Córka nie odzywa się. – Myślę,
W naszym myśleniu o Porozumieniu bez Przemocy obecnych jest wiele mitów, których kurczowo się trzymamy, a które oddalają nas od
Dziś w supermarkecie, w kolejce do kasy samoobsługowej. W sklepie mnóstwo osób, niemal każdy w pośpiechu. W powietrzu unosi się
Mamo, mamo, a tata mówi, że mam już wyłączyć film – krzyczy moja córka, wbiegając znienacka do łazienki. – Słyszę,
Tego dnia wyczerpałam niemal wszelkie pokłady swojej energii. Brakowało mi snu i chwili oddechu. Wieczorem czułam się wypompowana i rozdrażniona.
Jestem wysoko wrażliwym dorosłym… Byłam: Dzieckiem, od najmłodszych lat bardzo wyczulonym na dźwięki, smaki, obrazy i zapachy; cierpienie innych, ich
– Oja, mamo, jaki tu bałagan! – rzuca dziś rano moja córka chwilę po wstaniu z łóżka. – No. Dużo
#myślnadziśjutroizawsze ❤️❤️❤️ Niełatwo jest kroczyć nową drogą, uwalniać się od dawnych przekonań i postaw, szukać coraz nowych narzędzi wspierania siebie
#kradzież #emocje #siładziecka #uważność Dziecko sprowadziło mnie na przysłowiową ziemię. To jest dla mnie niesamowite. Dzielę się tym i wzruszam…
#wrażliwośćmatki🙉🤷♀️ Najpierw trochę posmutniałam, później się wzruszyłam, a na końcu dowiedziałam, że to, co myślę, wcale nie jest zgodne z
Wczoraj na placu zabaw. – Ałaaaaa! – krzyczy moja córka, popchnięta przez chłopca przed wejściem na zjeżdżalnię. Mamo, mamo! –
Kocham te rozmowy z córką i bardzo mnie one wzruszają… 😢 W drodze do szkoły… ❤️ – Lubię się z
– Pani córka coś dzisiaj niegrzeczna – rzuca pani na targu. Uśmiecham się łagodnie i dopytuję: – Co ma Pani
– Moje gadanie dziś do Wiki w ogóle nie działa. – No obserwuję Was i widzę, że trudno jest Wam
W jednym z przedszkoli… – Jestem głupi, głupi, głupi… – woła 4-letni chłopiec, biegając w kółko po sali sportowej. Siadam
Drodzy Rodzice, Opiekunowie, Nauczyciele! Pragnę dziś przedstawić Wam autorską kolekcję bawełnianych koszulek dla dzieci z sentencjami w duchu Rodzicielstwa Bliskości
– Madzia, ja nie mogę tak gadać z Wiką. – Tak, czyli jak? – No, że mówię jej na przykład:
Dzieci, (a właściwie ich mózgi), uczą się przez obserwację, naśladowanie, działanie. Uczą się przede wszystkim w relacji i poprzez nią.
– Madzia, trochę mnie to irytuje. – Słyszę, że coś cię złości. Co dokładnie masz na myśli mówiąc „to”? –
– Mamo, martwię się. – Czym? Co Cię niepokoi? – Oliwier jest mały. – No tak. Jest maleńki. – I
Mamo, pójdziemy dzisiaj na lody na Kępę? – Nie, nie chce iść tam na lody. – Czemu? – Bo nie
Nie lubię Cię! Nie kocham. Ani ciebie, ani taty. Jesteś głupia! Wyrzucę stąd Oliwka! – rzuca moja córka w przypływie
– Mamo, chcę na dwór! – rzuca donośnym głosem moja córka. – Słyszę, że chcesz wyjść. – No, bo nie
Na placu zabaw… – Wika, czy jesteś głodna? Mam dla ciebie kaszę z owocami. – Jestem, zaraz zjem mamo, jeszcze
– Mamo, a Ty płaczesz? – Nie, córeczko. Jest mi smutno. – Widzę. A czemu? – Zmarł wielki człowiek tego
„Magda, powiedz mi, jak mam reagować, kiedy moja córka (prawie 4lata) zabiera dzieciom zabawki, wyrywa im je z rąk, albo
🙇♀️🙇🏻♂️18 albo czymś rzuca, komunikuje w ten sposób swoje emocje i kryjące się za nimi niezaspokojone potrzeby albo też rozładowuje
– O matko! Co Ci się stało? – rzucam do córki, która weszła, a raczej wtoczyła się do mieszkania po
– Mamo, mamo, wszystkie kulki się wysypały. Wszystko przez ciebie. Wchodzę do pokoju córki. Widzę, że pudełko ze szklanymi kulkami
„Magda, często piszesz, że bezwarunkowa akceptacja dziecka to podstawa jego zdrowego poczucia własnej wartości i zrównoważonego rozwoju emocjonalnego, społecznego i
– Wiki, widzę, że nie zjadłaś obiadu w przedszkolu. Nie byłaś głodna? – No. – Odgrzać ci go? Cisza. –
Coraz częściej mówi się o tym, że niskie poczucie własnej wartości dziecka to coś, co znacząco utrudnia mu radzenie sobie
– Mamo, chcę na dwór. – Słyszę, ze chciałabyś wyjść. Wiki, jestem zmęczona i potrzebuję sobie tutaj poleżeć. Tata wraca
– Mamo, przyjdź do mnie! – Ok, za chwilę. Właśnie zdejmuje ostatniego naleśnika z patelni. – No to jak skończysz….
– Mamo, ja chcę iść na basen, teraz. – Słyszę, że chcesz popływać. – Tak, bo dawno nie byłam. Ale
Bądź dla siebie dobry, Rodzicu. 💚 Nieustanna złość i żal do siebie za to, że nie udało Ci się postąpić
ak – byłam na „każde zawołanie”. Tak – nosiłam i karmiłam piersią przez kilka lat. Tak – spałam i wciąż
Rozmowa z mężem o dziecku i tym, co można robić, kiedy narusza ono nasze granice. – Madzia, mam serio obawy,
– Mamo, mamo, chcę iść na ogródek! – Myślę, że to dobry pomysł, kochanie. – To ubierz mnie mamo. –
– Mamo, chcę ci coś powiedzieć. Pani w przedszkolu naruszyła moje granice. Na takie słowa od razu reaguję nieco podwyższonym
– Nie kumam, o co chodzi, Madzia! – rzuca mój mąż po małym konflikcie z dzieckiem. – Widzę, że jest
ozmowa z mężem o relacji z dzieckiem. – Madzia, weź mi wyjaśnij, bo trochę nie rozumiem. Kiedy Ty przebywasz z
Kiedy niemowlę i starsze dziecko płacze i intensywnie wyraża swoje emocje, naszym naturalnym i instynktownym odruchem jest pospieszyć mu z
– Mamo, zmęczona jestem – mówi moja córka, pokładając się na moich kolanach. – Widzę, Kochanie, że się pokładasz. To
To, co mówimy do naszych dzieci, ma niebagatelny wpływ na ich sposób patrzenia na siebie i myślenia o sobie, a
– Mamo, fuj. Nie chce tego jeść. – Słyszę, że coś ci nie smakuje. – Omlet jest niedobry. Nie chcę
Mam taką ważną obserwację i chciałabym się nią z Wami podzielić. Za każdym razem, kiedy w codzienności dopadał mnie lęk
Oto moje dziecko, lepiące kwiaty z ciastoliny, siedzące w ciszy i skupieniu przez całe 45 minut… Moje dziecko, które nigdy
Poranny krzyk i płacz dziecka, kiedy rzeczywiście trzeba już wychodzić z domu, potrafi przyprawić o złość niejednego dorosłego. Mnie dziś
Córka nie dostała tego, o co prosiła. W odpowiedzi na to (w złości) rozlała dużą miskę wody na podłogę w
Zatrzyma w najbardziej niespodziewanym momencie. Wówczas gdy tak bardzo będzie zależało ci na tym, żeby nic nie pokrzyżowało twoich planów.
W dzieciństwie raczej rzadko spotykaliśmy się ze strony bliskich z bezprzemocowym porozumieniem, uwzględniającym nasze potrzeby, uczucia i emocje. Niejednokrotnie słyszeliśmy:
Rozmowa z moją córką po spotkaniu z przyjaciółmi, którym właśnie urodziło się dziecko… – Mamo, a dlaczego dorośli tak powoli
Przez prawie trzy lata przygotowywałam i odwoziłam córeczkę rano do przedszkola. Od jakiegoś czasu z różnych powodów zadanie to przejął
„Parę minut zaufania, parę minut uwagi poświęconej entuzjazmowi dzieci zmieni ich życie – i z pokolenia na pokolenie zmieni świat”.
– Mamo, jestem najsłabsza w budowaniu z kartonów! – rzuciła dziś nagle moja córka. W pierwszej chwili trochę zaniemówiłam, ale
– Mamo, nie idę dziś do przedszkola. Nie chcę. – rzuciła rano moja córka, owijając się wymownie w ciepły koc.
Gdyby spojrzeć na świat rozwoju dzieci z nowej perspektywy – szeroko rozumianego naśladownictwa kulturowego – procesy uczenia się nabrałyby zupełnie
„Magda, proszę, podpowiedz, co robić, bo ja czegoś tutaj nie rozumiem. Na czym polega to całe Porozumienie bez Przemocy i
Drodzy Rodzice, Nauczyciele i Opiekunowie! Czas wyjść na ulice, zawitać do pobliskich domów, żłobków i przedszkoli. Odwiedzić osiedlowe place zabaw
Nie wyrabiam. Nie nadążam. Być obecną mamą, autorką, panią domu i swojego życia. Lista piętrzących się obowiązków nie pomaga. I
Autorytarny styl przywództwa w rodzinie, który praktykowali nasi dziadkowie i rodzice, stracił na wartości. Coraz częściej zaczynamy brać go pod
Powroty z parków, sal zabaw czy spotkań z innymi dziećmi są niekiedy dla nas i naszych pociech bardzo stresujące i
Moja córka wstała wczoraj nieco później niż zwykle. Dzień rozpoczęła zabawą kasztanami. Najpierw przekładała je szczypcami z dużego bawełnianego worka
Okazuje się, że za dziecięcą złością często kryje się strach… Gdybym dzisiaj nie nawiązała z córką porozumienia, zapewne nie dowiedziałabym
Wstaję przed 6, aby spokojnie popracować. Córka budzi się prawie zawsze około 9:30 (taki typ :-)), rano mam więc dla
Czasem działam automatycznie – dziecko o coś prosi, ja na tę prośbę w określony sposób odpowiadam. Tak stało się i
Po moim ostatnim wpisie na temat oceniania innych (https://magdalenabockomysiorska.pl/widzisz-nigdy-pelnia/) otrzymałam od Was serię wiadomości, w których często pytacie o to,
Mama z kilkumiesięcznym dzieckiem na placu zabaw. Maluszek stanowczo domaga się karmienia, nerwowo przytulając się do jej piersi. Kobieta
Nie tylko dla swojego dziecka, partnera i swojej rodziny. Zatrzymaj się przede wszystkim dla siebie. Przypomnij sobie, kim jesteś i
Często dostaję od Was wiadomości, w których pytacie mnie m.in. o to: ✔️jak sprawić, aby dzieci po sobie sprzątały, ✔️jak
Nie jest ważne to, że popełniasz błędy w rodzicielstwie, że zdarza Ci się stracić cierpliwość albo unieść się w trudnych
Dzieci uczą się przez obserwację, naśladowanie, działanie. Uczą się m.in. w relacji i poprzez nią. To, w jaki sposób
Planowanie przyszłości dzieci jest ważne dla wielu rodziców. Dla dzieci dużo cenniejsze okazuje się jednak życie tu i teraz. Spełnianie
„Alfabet” to lektura, która porywa od samego początku, rezonuje w nas, współbrzmi z naszymi uczuciami, porusza i… inspiruje! Książka
Byłam wczoraj w jednym z warszawskich przedszkoli, z którymi współpracuję. Tym razem „obserwowałam” pięcioletniego chłopca, którego określa się mianem „trudnego”,
Niedospanie, zbyt dużo obowiązków, codzienny stres w pracy i nerwowe sytuacje poza nią potrafią odebrać siłę nawet najcierpliwszym rodzicom. Gdy
Istnieje wiele dowodów na to, że aby wieść radosne i spełnione życie, NIE trzeba ukończyć kilku fakultetów czy uzyskać dyplomu
Pracowałam pół roku nad jednym z kilku ważnych dla mnie projektów. Tak jak w każdy włożyłam w niego ogrom serca
Bycie empatyczną, pełną czułości i akceptacji, dbającą o głęboką więź z dzieckiem mamą nie jest łatwym zadaniem, a funkcjonujące w
Zmęczona po całym dniu, tygodniu, a nawet roku… Nie, przepraszam! Po kilku latach życia w nowym świecie rodzicielskich wyzwań, siadasz
Skoro istnieje szereg badań, które pokazują, że dzieci nie uczą się tak, jak przez dziesięciolecia sądziliśmy, że nie da się
W naszej kulturze edukacyjnej przyjęło się wiele mitów, w które wierzymy niemal od zarania dziejów. Ufali im nasi pradziadkowie, dziadkowie
…Potrzebują autentycznych dorosłych, którzy bez oceniania, krytykowania i etykietowania ich reakcji i postaw, pomogą im poznać i zrozumieć istotę samego
Rodzice nie mogą zagwarantować swojemu dziecku szczęścia w jego dorosłym życiu, nie mogą uchronić go przed stresem, odrzuceniem
“Adam ma już 5,5 roku, a wciąż zachowuje się jak dwulatek – krzyczy, tupie, rzuca, trzaska drzwiami. Czy duże dziecko
Psychologowie, terapeuci i badacze mózgu publikują niezliczoną ilość informacji na temat rozwoju człowieka, zgodnego z prawami natury. Dzisiaj zbieram
Możemy spierać się o to, który styl rodzicielstwa i towarzyszenia dziecku jest mniej lub bardziej słuszny. Doszukiwać się słabych stron
Każdy z nas miewa czasem słabszy dzień – odczuwa zmęczenie, frustrację i brakuje mu cierpliwości. Nie zawsze ma wystarczająco dużo
…pamiętaj, że niezależnie od rodzaju placówki, na którą się zdecydujesz, istnieją dwa fundamentalne pierwiastki – na które zgodnie z postulatami
Zanim stałam się mamą, byłam nauczycielką. Miałam wówczas okazję obserwować i aktywnie uczestniczyć w rozwoju dzieci w wieku od 7
Z jednej strony rodzice z niecierpliwością czekają na moment, w którym ich dzieci staną się bardziej samodzielne w zakresie jedzenia,
Czym jest empatia? Słowo “empatia” pochodzi od greckiego “empatheia”, co dosłownie oznacza “cierpienie”. Empatia polega na utożsamianiu się z innymi
Magda, a co Ty myślisz o tradycyjnych szkołach i o “kompetencjach przyszłości”, [1. Umiejętności, jakie warto rozwijać, by dobrze radzić
Szkoły: zapewniają, że chcą, aby wszystkie uczęszczające do nich dzieci stawały się prawdziwymi liderami; aby zdobywały wiedzę, która ma pomóc
Choć to stwierdzenie zabrzmi pewnie nieco trywialnie – zaryzykuję: 😉 Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci były szczęśliwe. Teraz i w
Wiele zachowań i reakcji naszych dzieci w różnych codziennych sytuacjach wprawia nas w zakłopotanie i budzi w nas niepokój. Dzieje
Relacje z innymi ludźmi mają decydujący wpływ na nasz rozwój, nasze zdrowie i ogólne zadowolenie z życia. Doskonale wiemy, jak
“Biegniesz na każde zawołanie, niech sobie chwilę popłacze – nic jej przecież nie będzie”, “On tak zawsze wymusza krzykiem?”, “Za
“Oj Magda, daj spokój – nasi rodzice nie byli mistrzami świadomego rodzicielstwa, a jednak wyrośliśmy na ludzi. A edukacja? Wiesz,
Dziecko nie „przygotowuje się” Pracownicy systemu oświaty mówią stale o umiejętnościach: związanych z czytaniem, związanych z pisaniem, związanych z komunikowaniem
Jako dorośli na ogół boimy się popełniać błędy. Wydaje nam się, że mylenie się świadczy o nas – o braku
Fascynujące jest to, że najlepsze i najbardziej wzniosłe pomysły przychodzą nam do głowy właśnie wtedy, kiedy zajmujemy się czymś relaksującym
Siedzę, piszę do Was i łzy szczęścia spływają mi po policzkach. Podczas zwykłych-niezwykłych zakupów w centrum handlowym spotkałam dziś pewną
Adaptacja dziecka do przedszkola bywa jednym z najtrudniejszych okresów zarówno dla rodziców, jak i ich pociech. Niełatwo znaleźć złoty środek,
Miało być obszerne słowo wstępu, pokazujące, że adaptacja do przedszkola to jeden z bardziej wymagających okresów życia dziecka. Miały być
Kiedy rozmawiam z rodzicami młodszych i starszych dzieci i obserwuję ich, prawie za każdym razem dostrzegam (dość oczywiste) wspólne prawidło
Jako rodzice chcielibyśmy stworzyć swoim dzieciom możliwie najbardziej sprzyjające warunki rozwoju fizycznego, emocjonalnego i intelektualnego. Chcemy, aby dobrze się odżywiały,
To, w jaki sposób komunikujemy się ze swoimi dziećmi, ma niebagatelny wpływa na ich sposób postrzegania siebie i myślenia o
“Córeczko, posprzątaj swoje zabawki!”, “Synku, zjedz jeszcze trochę – zostawiłeś na talerzu połowę obiadu”, “Wynieś śmieci”, “Nie, tak się tego
Rodzice często pytają, czy w chwili, w której przestaną chwalić swoje dzieci, może stać się tak, że stracą one motywację
Jesteśmy oceniani na każdym kroku. W sklepie, w szkole, w pracy, w domu i na ulicy. W każdym miejscu i
Nareszcie udało mi się na chwilę usiąść. Jest dziesiąta. Wstałam dziś wcześnie rano, żeby na spokojnie popracować, przygotować śniadanie i
Znasz to uczucie, które ogarnia Cię w chwilach bezradności i zwątpienia w swoją matczyną moc? Kiedy starasz się z całych
Najnowszy magazyn Dzieci, a w nim wywiad ze mną o tym, że wszyscy jesteśmy różni i warto tę różnorodność wspierać i akceptować. dzieci nami nie manipulują i nie robią nam na złość, a za ich zachowaniem kryją się ważne uczucia i niezaspokojone potrzeby; możemy uczy się je odkrywać i rozpoznawać.
