To, co mówimy do naszych dzieci, ma niebagatelny wpływ na ich sposób patrzenia na siebie i myślenia o sobie, a od poczucia bezpieczeństwa i poczucia własnej wartości zależy, czy i w jaki sposób dzieci poradzą sobie w różnych życiowych sytuacjach. Jeśli zatem pragniemy, aby były spokojne, silne, radosne, odważne, wierzyły w siebie i we własne możliwości, warto zwrócić uwagę na to, co i w jaki sposób do nich mówimy. Jak reagujemy na ich emocje i towarzyszące im przeżycia.
📍Co mówić do dziecka, które doświadcza silnych i trudnych emocji?
✔️Zamiast: “Przestań płakać – nic się przecież nie stało”
Zauważyć i nazwać to, co się stało, np.: “Przewróciłeś się i pokazujesz, że boli cię kolano(?)”, “Upadłaś – czy coś cię boli?”, “Zosia nie pozwoliła ci bawić się swoją zabawką. Widzę, że jest ci przykro/że jesteś rozzłoszczony”.
Jeśli dziecko reaguje jeszcze silniejszymi emocjami na to, co dorosły do niego mówi – zaczyna jeszcze bardziej płakać albo głośniej krzyczeć – nie warto się zrażać. Akceptacja uczuć dziecka nie ma być środkiem do jego natychmiastowego wyciszenie się. To nie jest dowód na nieskuteczność naszego podejścia, a dowód na to, że silne emocje potrzebują rozładowania – a nasz wspierająca postawa jest do tego niezbędna.
✔️ Zamiast: “Nie krzycz – nie ma co się złościć!”
Inaczej: “Widzę, że jesteś zdenerwowany”, “Nie kupiłam ci cukierków i to bardzo cię rozzłościło”, “Krzyczysz, bo bardzo chciałaś zostać jeszcze na placu zabaw” albo “Dobrze się bawiłaś, a ja poprosiłam, żebyśmy wracali do domu”.
Krzyk dziecka podobnie jak jego płacz jest ważnym sygnałem oraz próbą przekazania dorosłemu informacji, że dziecko sobie z czymś nie radzi, że któraś z jego potrzeb nie została zaspokojona. Że zaistniała sytuacja była dla niego zbyt trudna. Warto pozwolić wyrazić złość (w sposób nieraniący innych) i zaakceptować to, że się pojawiła. Dorosłym trudno czasem przyjąć nawet własne emocje, nie dziwi więc fakt, że nie zawsze mają odwagę zmierzyć się z emocjami swojego dziecka. Warto jednak pracować nad własnymi odczuciami i stawić im czoła, by umieć wesprzeć dziecko w odkrywaniu istoty jego uczuć.
✔️ Zamiast: “No już wystarczy – uspokój się”
Inaczej: “Widzę, że wciąż jesteś bardzo zdenerwowany”, “Trudno ci pogodzić się z moją decyzją?”, “Widzę, że jest ci wyjątkowo przykro. Rozumiem twoje emocje, kochanie”.
Często zdarza się też tak, że kiedy płacz dziecka przeciąga się w nieskończoność, rodzice czy opiekunowie (mimo wcześniejszej akceptacji uczuć dziecka) ostatecznie nie wytrzymują i proszą, żeby nareszcie przestało rozpaczać. Warto jednak nie mieć oczekiwań odnośnie do długości wyrażania własnych uczuć. Jednego dnia dziecko może potrzebować pięciu minut na “samoregulację” i naturalne wyciszenie się, a innego – godziny czy dwóch.
Życiowe napięcia kumulują się w nas niekiedy przez dłuższy czas, można powiedzieć, że czas ich uzewnętrzniania jest wprost proporcjonalny do ich ilości i natężenia. Pamiętajmy, że trudne i niewyrażone przez nas uczucia nie wyparowują i zawsze w końcu dają o sobie znać. Niestety zwykle w najmniej oczekiwanym momencie.
✔️Zamiast: “Mam dość! Wiecznie płaczesz”, “Co się z tobą dzieje?” albo “Wciąż coś ci się nie podoba”
Inaczej: “Widzę, że masz dzisiaj słabszy dzień. Na co masz ochotę? Może poczytać ci książkę?”, “Jestem tutaj – jeśli chcesz, możemy się razem pobawić”.
Niekiedy dzieci są płaczliwe i wydają się być niezadowolone przez cały dzień. Jeśli trwa to “zbyt długo”, dorosłemu trudno jest być w pełni cierpliwym i opanowanym. Korzystnie byłoby wtedy spróbować znaleźć przyczynę samopoczucia dziecka i przypomnieć sobie o tym, że także ono ma prawo mieć słabszy dzień – może czuć się bardziej zmęczone, niewyspane albo gorzej reagować na określone warunki zewnętrzne. Może brakować mu cierpliwości i złościć się na wszystko i wszystkich dookoła. Ono samo niestety nie wie i nie rozumie, co się z nim właściwie dzieje.
Zamiast upominać dziecko i osądzać, warto zauważyć to, co robi i w jaki sposób to robi, i spróbować pomóc mu odnaleźć się w kiepskim nastroju. Czy my, dorośli, mając słabszy dzień, chcemy usłyszeć od naszych bliskich: “Mam cię dość” albo “Przestań – wiecznie tylko narzekasz i narzekasz”…? Spróbujmy mówić dziecku to, co sami chcielibyśmy usłyszeć w podobnej sytuacji.
✔️Zamiast sławetnego: “Oj już daj spokój – przecież to nie boli” albo “To tylko delikatne zadrapanie, a ty płaczesz, jakby stało się coś wielkiego”
Inaczej: “Przewróciłeś się i teraz bardzo boli cię kolano?”, “Widzę, że się zadrapałaś i bardzo cię boli?”, “Potrzebujesz mojej pomocy?”.
Bo co to właściwie znaczy: “Przecież to nie boli”? Nie może boleć czy nie ma prawa boleć?
Ależ mamo, tato, to boli! Mnie to boli, może ciebie by to nie bolało, ale ja odczuwam ból! Proszę, pozwól mi czuć to, co czuję.
Jeśli chcemy, aby nasze dzieci potrafiły zaufać sobie i swoim odczuciom dzisiaj i w dorosłości, nie możemy zaprzeczać temu, co pragną nam zakomunikować. W przeciwnym razie zaczną tracić ze sobą kontakt, a w podobnych sytuacjach w przyszłości nie zrozumieją przekazu płynącego z doświadczania określonych emocji. Odetną się od swoich uczuć i nie będą umiały ich okazywać. Nie nauczą się również zgłębiać uczuć innych.
Okazywanie empatii dziecku nie tylko uczy je empatii wobec siebie i innych, pomaga mu również poczuć, że jego uczucia są ważne oraz że warto szanować uczucia innych ludzi i postępować w zgodzie ze sobą i z własnymi przekonaniami.
✔️ Zamiast: “Nie przesadzaj – nie ma się czego bać!” albo “Jak można bać się takiego małego pająka? Przecież on nic ci nie zrobi”
Inaczej: “Widzę, że bardzo się przestraszyłeś. Chcesz się do mnie przytulić?”, “Wystraszyłeś się? Rozumiem cię. Kiedyś też bałam się pająków”.
Podobnie jak w przypadku złości czy smutku dziecko potrzebuje zrozumienia i wsparcia również wtedy, kiedy się czegoś boi. Oczywiście ten strach dorosłym może wydawać się nieco karykaturalny, jednak dziecko (niezależnie od wymiaru swojego lęku) ma do niego pełne prawo. Każdy z nas czasem się czegoś boi. Strach jest niejako wpisany w naszą naturę. To, co przeraża dziecko, nie musi lękać rodzica i na odwrót. Ważne, by nie bagatelizować niczyich uczuć.
Kiedy dorosły odczuwa strach, nie lubi, gdy inny dorosły to lekceważy. Czuje się wtedy zawstydzony, zasmucony lub rozzłoszczony (bo niezrozumiany) i w rezultacie zaczyna jeszcze bardziej się bać… Nie zapominajmy, że dziecko odbiera świat podobnie. Jeśli nie dostaje właściwego wsparcia, niełatwo będzie mu uporać się z trudnymi przeżyciami. Kiedy jednak będzie dorastało w towarzystwie rodzica bądź opiekuna świadomego znaczenia i wartości wszystkich uczuć, wyrośnie na silnego, odważnego, empatycznego i przekonanego o własnej wartości człowieka. Czy to nie jest naszym najważniejszym rodzicielskim marzeniem?
Fragment pochodzi z obszernego artykułu mojego autorstwa, dostępnego na dziecisawazne.pl
Oto link:
https://dziecisawazne.pl/przestan-plakac-przeciez-nic-sie-…/