Zanim stałam się mamą, byłam nauczycielką. Miałam wówczas okazję obserwować i aktywnie uczestniczyć w rozwoju dzieci w wieku od 7 do 16 lat. Już po pierwszych kilku tygodniach swojej pracy doskonale wiedziałam, że słowa, jakie kieruje się w stronę młodych ludzi, mają niebagatelne znaczenie na ich samopoczucie, zachowanie i postawy. Za każdym razem, kiedy dzieci słyszały wspierające komunikaty, otwierały się na eksplorowanie świata i odkrywały przede mną najserdeczniejsze i najbardziej kreatywne zakątki swoich dusz i umysłów. Kiedy jednak wciąż obsypywało się je słowami krytyki, porównywało, upominało i osądzało – stawały się nerwowe, apatyczne i wycofane, a ich naturalna spontaniczność i pragnienie poznawania rzeczywistości milkły.

W chwili, w której przyszło na świat moje dziecko, miałam już zatem pewne (poparte własnymi doświadczeniami) wyobrażenie tego, w jaki sposób to, co mówimy do młodego człowieka, wpływa na zmianę jego sposobu postępowania w określonych sytuacjach oraz na jego ogólny stan emocjonalny. Byłam absolutnie przekonana o tym, że pewne sformułowania i kryjący się za nimi przekaz wyraźnie przyczyniają się do budowanie dobrej relacji z dzieckiem oraz wzmacniają jego poczucie mocy sprawczej i własnej wartości, a inne – niemalże natychmiast hamują jego ciekawość poznawczą i zrywają z nim kontakt.

Co mówi o tym nauka?

Psychologowie, terapeuci i badacze rozwoju człowieka [1. por. Sunderland M., Juul J., Lindgreen Krantz P., Stein A., Musiał M. i inni] podkreślają, że nasze słowa kształtują obraz świata dziecka i karmią je na każdym etapie jego rozwoju. W znacznej mierze to właśnie od NAS, dorosłych, zależy, czy nasze dziecko będzie akceptowało siebie takim, jakie jest, czy będzie potrafiło budować trwałe relacje z innymi ludźmi i spełniać się na różnych obszarach swojego życia, czy też nie. To właśnie MY – szczególnie w pierwszych latach życia dzieci – mamy decydujący wpływ na to, czy będą one czuły się wystarczająco dobre, będąc po prostu sobą.

Oczywiście relacja to nie tylko słowa, ale to również one pokazują dziecku, czy je akceptujemy, czy rozumiemy jego uczucia, emocje, potrzeby i zachowania. Wyrażane za pomocą słów komunikaty, pozwalają kształtować w dziecku jego pozytywny stosunek do samego siebie i otaczającego go świata. Te pozytywne i budujące działają niczym balsam dla duszy, krytyczne – odbierają chęć do nauki, pracy i życia w ogóle.

Psycholog i psychoterapeutka światowej sławy, Margot Sunderland, pisze tak: “[…] istotne jest to, jak słuchacie dziecka, jak się z nim bawicie, jak je obejmujecie, pocieszacie i traktujecie, gdy jest “niegrzeczne”. Właśnie owe chwile mogą zdecydować, czy dziecko będzie w przyszłości rozkwitało, czy też nie. W przypadku “wychowania” wrażliwego na emocje, w jego mózgu powstaną połączenia, które umożliwią mu: radzenie sobie ze stresem, tworzenie dobrych związków, radzenie sobie ze złością, wykazywanie się życzliwością, posiadanie woli do realizowania ambicji i marzeń, odczuwanie silnej, spokojnej miłości”. Czy nie tego pragniemy dla swoich pociech?

Jakie stwierdzenia są zatem pomocne? Co i w jaki sposób mówić do dzieci, aby – jak mówi duński pedagog i terapeuta, Jesper Juul – mogły naprawdę poczuć: „Jestem w porządku i mam swoją wartość tylko dlatego, że istnieję”?

Oto 15 zdań, które warto mówić do swoich dzieci, aby na całe życie wzmacniać ich poczucie własnej wartości:

1. Widzę cię/słyszę cię.

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Zawsze dostrzegam i zauważam zarówno ciebie, jak i to, co robisz. Słucham cię uważnie, bo chcę cię poznawać i uczyć się ciebie. Chcę zrozumieć twoje uczucia i emocje, chcę umieć rozpoznawać twoje potrzeby.

2. Opowiesz mi o tym?

Zamiast tak bardzo powszechnego: “O, jaki piękny rysunek” albo “Ale zbudowałeś ładną wieżę!”

Warto: “Proszę, opowiedz mi, co przedstawia ten obrazek”, “Widzę, że budujesz wieżę i zamek – opowiesz mi o nich? Co się tutaj znajduje?” etc.

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Jestem ciekawa, czym się zajmujesz, co cię aktualnie interesuje i w co jesteś tak bardzo zaangażowany. Daję ci swoją uwagę i rzeczywiste zainteresowanie tym, co jest dla ciebie ważne.

3. Co o tym myślisz?

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Chcę poznać twój punkt widzenia, szczerze okazać ci swoje zainteresowanie twoimi odczuciami. Chcę, abyś wiedział i czuł, że twoje zdanie jest dla mnie ważne, że twoja perspektywa jest tak samo istotna jak moja (jest być może różna, ale tak samo znacząca).

4. Widzę, że wkładasz dużo pracy w to, co robisz.

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Dostrzegam i bardzo doceniam twój wysiłek. Nieważne, jakoś coś robisz oraz jakie będą rezultaty twoich działań, najważniejsze, że spełniasz się w tym, co robisz, i robisz to najlepiej jak potrafisz na tę chwile.

5. Czy mogę do ciebie dołączyć?

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Chciałabym móc towarzyszyć ci w zabawie, bo wiem, że jest ona ważną częścią ciebie i twojego życia. Chcę dzielić z tobą to, co cenne dla ciebie. Chcę też, żebyś wiedział, że spędzanie czasu z tobą jest dla mnie wielką przyjemnością. Oczywiście czasem bywam zmęczona i miewam słabsze chwile, ale w tej chcę być z tobą – być tu i teraz.

6. Czy potrzebujesz mojej pomocy?

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Pamiętaj, że zawsze możesz na mnie liczyć. Jeśli coś ci się nie uda, nie powiedzie i nie będziesz wiedział, co można by było zrobić inaczej – zapewniam cię, że zawsze jestem przy tobie i wesprę cię we wszystkim, co robisz. Wspólnie znajdziemy rozwiązanie.

7. Dziękuję ci za to.

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Dziękuję za to, że sam z własnej woli podzieliłeś się ciastkiem z koleżanką, że sam z przyjemnością posprzątałeś po sobie zabawki i pomogłeś mi nakryć do stołu. Wszystko, co robisz (niezależnie od tego, czy robisz to dokładnie czy nieco mniej dokładnie), jest wspaniałomyślne. Doceniam to i doceniam ciebie.

8. Przepraszam cię.

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Jest mi przykro, naprawdę popełniłem błąd. Nie powinnam była tego robić/mówić, ale jestem tylko człowiekiem i czasem, podobnie jak innym, zdarzają mi się pomyłki. Jestem człowiekiem, autentycznym, szczerym, uczącym się siebie i omylnym – możesz się ze mną identyfikować. W gruncie rzeczy tak niewiele nas różni w sferze naszych uczuć.

9. Lubię, kiedy…

spędzamy razem czas; kiedy tak świetnie się bawisz, wygłupiasz, tańczysz, dajesz mi buziaki i przytulasz się znienacka. Lubię, kiedy przychodzisz do mnie ze swoimi trudnymi emocjami i codziennymi troskami.

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Wszystko, co robisz i czego doświadczasz, jest dla mnie ważne, ty jesteś dla mnie ważny zawsze. Niezależnie od tego, czy się śmiejesz, czy płaczesz i złościsz – rozumiem to i szanuję ciebie, twoje potrzeby i emocje.

10. Cieszę się, że cię widzę.

Zamiast sławetnego: jak było w szkole? jak było w przedszkolu? co dzisiaj robiliście? co jadłeś na obiad?
Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Wiem, że teraz, po kilku godzinach naszej rozłąki, jedyne, czego potrzebujesz, to powrót do naszej relacji, to moja bliskość i czułość. Jesteśmy razem, cieszę się, że mogę być z tobą.

11. Jestem dla ciebie zawsze…

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Nawet jeśli nie jestem w tej chwili obok ciebie, zawsze ciepło o tobie myślę, przesyłam ci dużo pozytywnej energii i czekam na ciebie. Nawet jeśli jestem zapracowana i bardzo zajęta, jestem otwarta na ciebie, twoje troski, uczucia i potrzeby.

12. Każdemu się czasem zdarza…

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Zrobiłeś coś, co w efekcie okazało się nie do końca korzystne dla ciebie i innych, ale nie przejmuj się, każdemu zdarza się popełnić błąd. Wyciągnijmy wnioski i spróbujmy pomyśleć, jak można by zareagować w podobnej sytuacji w przyszłości.

13. Jak to zrobiłeś?

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Cieszę się razem z tobą i naprawdę chciałabym wiedzieć, jak to zrobiłeś. Dużo się od ciebie uczę i jestem z tego powodu bardzo szczęśliwa.

14. Dziękuję, że jesteś!

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Jestem wdzięczna, że jesteś, że możemy wspólnie iść przez życie, że mogę cię wspierać w poznawaniu siebie i otaczającego cię świata. Jesteś wyjątkową istotą i chcę, abyś zawsze o tym pamiętał – abyś czuł, że jesteś wartościowy i ważny.

15. Kocham cię zawsze!

Komunikat, jaki otrzymuje dziecko: Kocham cię, ponieważ jesteś, jaki jesteś, i nic nigdy tego nie zmieni. Niezależnie od tego, co robisz, w jaki sposób to robisz, kocham każdą część ciebie. Mimo że nie zawsze zgadzam się z twoimi wyborami i z twoją postawą (o czym zawsze szczerze rozmawiamy i kiedy trzeba, uczymy się postępować inaczej) – akceptuję cię takim, jaki jesteś, nie musisz się zmieniać, by zasługiwać na moją miłość ani miłość innych ludzi…

Pozdrawiam Was ciepło  –
Magda